संक्षिप्त परिचय
गुल्मी जिल्लामा २ वटा नगरपालिका र १० गाउँपालिका गरी १२ वटा स्थानीय तहहरु क्रियासिल रहेका छन् भने यस अन्तर्गत ९३ वटा वडा कार्यालयहरु रहेका छन् । यो जिल्ला ५ नं. प्रदेश अन्तर्गत उत्तरी सिमानामा अवस्थित छ । संस्कृत भाषामा सैनिक वा पल्टनलाई गुल्म भनिने र सामरिक महत्व बोकेको हालको गुल्मी क्षेत्रमा पनि लिच्छविकाल र मध्यकालमा सैनिक गुल्म रहने भएकोले यसलाई गुल्मी भनी नामकरण गरिएको हो भन्ने भनाइ रहेको छ ।
जिल्लाको भौगोलिक अवस्थिति/सिमाना निम्न रहेको छ ।
क) अक्षांश :– २७° ५५’ देखि २८° २७’ सम्म उत्तरी अक्षांश
ख) देशान्तर :– ८३° १०’ देखि ८३° ३५’ सम्म पूर्वी देशान्तर
ग) उचाई :– ४६५ मि. (रिडि) देखि २६९० मि. (थाप्लेको लेक)
घ) पूर्व पश्चिम सरदर लम्बाई :– ४० कि. मि.
ङ) उत्तर दक्षिण सरदर चौडाई :– ३० कि. मि.
च) क्षेत्रफल :– १,१४९ वर्ग कि. मि. (१,१४,९०० हेक्टर)
छ) सिमाना :– पूर्व :– स्याङ्जा, पर्वत पश्चिम :– प्यूठान उत्तर :– वाग्लुङ दक्षिण :– पाल्पा, अर्घाखाँची
भौगोलिक बनावटको आधारमा यस जिल्लालाई ३ क्षेत्रमा विभाजन गरिएको छ ।
क) उच्च भूमि :– ७००० फिट देखि ९००० फिट सम्मको उचाइ भएको पूर्व पश्चिम भई फैलिएको महाभारत श्रृंखला यस क्षेत्रमा पर्दछ । रेसुङ्गा लेक, थाप्लेको लेक, धार दिने गुफा यस क्षेत्रका प्रसिद्ध ठाउँहरू हुन ।
ख) मध्य पहाडी भूमि :– ३००० फिट देखि ७००० फिटसम्म उचाइ भएको भूभाग यस क्षेत्रमा पर्दछ । रेसुङ्गा नगरपालिका, इस्मा, धुर्कोट, गुल्मीदरबार, रुरु¸ मदाने यस क्षेत्रका प्रमुख स्थानहरू हुन् ।
ग) होचो समथर भू–भाग :– १५२५ फिटदेखि ३००० फिटसम्म उचाई भएको भूभाग यस क्षेत्रमा पर्दछ । चौरासी, मजुवा, जुहाङ, वामीटक्सार, पुर्तिघाट यस क्षेत्रका प्रमुख स्थानहरू हुन् ।
थप पढ्नुहोस्